سه شکل اصلي ازدواج

"...سه شکل اصلي ازدواج داريم که کمابيش با سه مرحله‌ي عمده‌ي تکامل انساني هم‌خواني دارند. براي توحش، ازدواج گروهي. براي بربريت، ازدواج يارگيري و براي تمدن، تک همسري هم‌راه با زنا و روسپي‌گري. در مرحله‌ي بالايي بربريت، ميان ازدواج يارگيري و تک همسري، فرمان‌روايي مرد بر برده‌هاي زن و چند همسري، خود را جا داده است. ... زنان بيش از پيش از آزادي جنسي گروهي محروم مي‌شوند، مردان نمي‌شوند. در واقع ازدواج گروهي تا امروز هم براي مردان وجود دارد. آن‌چه براي يک زن جنايت به شمار مي‌آيد و سخت‌ترين پي‌آمد قانوني و اجتماعي را در بر دارد، درباره‌ي مردان کاري افتخارآميز به شمار مي‌آيد و دست بالا لکه‌ي اخلاقي کم‌رنگي است که او با لذت پذيراي آن است. هر اندازه هيتيريسمِ سنتي کهن، در زمان ما با توليد کالايي سرمايه‌داري تغيير کرده و هر اندازه بيش‌تر در برابري با آن به روسپي‌گري آشکار مبدل مي‌شود، به همان اندازه نيز اثرهاي آن فسادانگيزتر مي‌شود. و اين مردان را بيش از زنان به فساد مي‌غلتاند، در ميان زنان، روسپي‌گري تنها آن بي‌نواياني را که در دام آن مي‌افتند خوار مي‌کند؛ و حتا خواري اين‌ها نيز تا آن اندازه که اغلب گمان مي‌رود نيست. ولي از ديگرسو، اين پديده تنزل تمامي جهانِ مردانه است. به همين روال در نه‌دهم موارد، يک دوران طولاني نامزدي در عمل آموزش‌گاهي مقدماتي براي بي‌وفايي در زناشويي است."

فردريک انگلس؛منشاء خانواده، مالکيت خصوصي و دولت؛ ص90 ترجمه خسرو پارسا، نشر ديگر 1386