نکاتي که بايد درباره اچ‌آي‌وي بدانيد

هفته گذشته خبري به نقل از سازمان بهزيستي ايران منتشر شد که بر اساس آن ابتلا از طريق روابط جنسي محافظت نشده که از آن به عنوان موج سوم ياد مي‌شود بيش از ديگر موارد سبب افزايش بيماران اچ‌آي‌وي/ايدز در ايران شده است.
اين خبر همچنين بر اين تأکيد داشت که بسياري از زنان ايران مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز، "در دوران ازدواج بيمار شده‌اند."
اين موضوع سوال‌هايي را درباره اچ‌آي‌وي/ايدز براي مخاطبان ما به وجود آورده است که در اينجا به برخي از اين سوال‌ها پاسخ مي‌دهيم.
علائم اچ‌آي‌وي/ايدز چه هستند و چقدر طول مي‌کشد که علائم بروز کند؟
بيشتر افرادي که اچ‌آي‌وي مثبت مي‌شوند، دو تا شش هفته پس از گرفتن ويروس علائمي شبيه سرماخوردگي يا آنفلوآنزا را تجربه مي‌کنند. تقريبا ۸۰ درصد افراد اچ‌آي‌وي مثبت، به مدت چند هفته اين علائم را تجربه مي‌کنند:
 تب
 گلودرد
 خارش بدن
علائم ديگري هم وجود دارد که ممکن است چندان شايع نباشد و در همه افراد بروز نکند:
 خستگي
 درد مفاصل
 درد عضلاني
 تورم غدد
با توجه به اينکه چنين علائمي ممکن است بر اثر بيماري‌هاي ديگر نيز بروز کنند، اگر فردي اين علائم را تجربه کند، لزوما به معناي آلوده شدن به ويروس اچ‌آي‌وي نيست، مگر آنکه در فاصله کوتاهي پيش از آن رفتار پرخطر انجام داده باشد.
اگر تعدادي از اين علائم را داريد و فکر مي‌کنيد که در چند هفته گذشته در خطر آلودگي به اچ‌آي‌وي قرار گرفته‌ايد، حتما بايد در اولين فرصت آزمايش اچ‌آي‌وي بدهيد.
اين علائم نشانه مبارزه سيستم ايمني بدن با ويروس هستند، اما پس از يک دوره کوتاه چند هفته‌اي اچ‌آي‌وي ديگر تا سال‌ها هيچ علائمي براي بيمار ندارد. اين مرحله از بيماري دوران نهفتگي اچ‌آي‌وي ناميده مي‌شود که مي‌تواند تا ده سال ادامه داشته باشد.
پس از پايان دوران نهفتگي اچ‌آي‌وي، سيستم ايمني بدن بيمار شديدا تخريب مي‌شود که با علائم زير خود را نشان مي‌دهد:
 کاهش وزن
 اسهال مزمن
 تعرق شبانه
 مشکلات پوستي
 عفونت‌هاي مکرر
 بروز ديگر بيماري‌هاي جدي و مرگبار
تشخيص زودهنگام اچ‌آي‌وي در جلوگيري از بروز اين علائم اهميت حياتي دارد و مي‌تواند به کنترل و درمان بيماري کمک کند. به همين دليل پزشکان توصيه مي‌کنند که اگر فردي اعمال پرخطري مانند آميزش جنسي محافظت نشده انجام داده است که فکر مي‌کند خطر ابتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز براي او وجود دارد، بايد بلافاصله براي انجام آزمايش به مراکز درماني مراجعه کند.
هرچه زودتر فرد در مورد بيماري‌اش بداند بهتر است. اين بيماري تا به حال درمان قطعي ندارد، اما مي‌توان با درمان‌هاي موجود تعداد ويروس را کنترل کرد و کاري کرد که طول عمر و کيفيت زندگي بيماران مانند ساير افراد جامعه باشد.
اگر فردي متوجه شد که مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز است بايد چه کند؟
اگر جواب آزمايش اچ‌آي‌وي فردي مثبت باشد، بايد پس از آن به طور مرتب آزمايش خون بدهد تا پيش از شروع درمان ميزان پيشرفت آلودگي به اچ‌آي‌وي بررسي شود. اين آزمايش‌ها شامل بررسي مقدار ويروس در خون بيمار و همچنين تاثير ويروس اچ‌آي‌وي بر سيستم ايمني بدن است.
پس از انجام اين آزمايش‌ها مراحل درمان شروع مي‌شود که هدف آن کاهش ميزان ويروس در خون بيمار است تا به سيستم ايمني بدن فرصت ترميم بدهد و از بروز بيماري‌هاي ديگر مرتبط با اچ‌آي‌وي نيز پيشگيري کند.
اگر بيمار تحت درمان قرار بگيرد، معمولا ميزان ويروس در خون او به اندازه‌اي پايين مي‌آيد که ديگر احتمال بسيار کمي وجود دارد که ويروس را به ديگران انتقال دهد.
تشخيص ابتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز براي بيماران مي‌تواند به قدري ناراحت‌کننده باشد که دچار اضطراب يا افسردگي شوند. کلينيک‌هاي درمان اچ‌آي‌وي/ايدز، معمولا به بيماران مشاوره مي‌دهند تا بتوانند با مشکلات رواني مرتبط با ابتلا به اين بيماري مقابله کنند.
اگر بيمار به روانشناس يا مشاور دسترسي نداشته باشد، معمولا توصيه مي‌شود که سعي کند با ديگر بيماران مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز در ارتباط باشد و از تجربه‌هاي آنها استفاده کند.
فردي که با اچ‌آي‌وي مثبت زندگي مي‌کند، به پزشک، روانشناس و متخصص تغذيه نياز دارد، هر کدام از اين گروه‌ها مي‌توانند به اين بيماران کمک کنند تا اين افراد مانند ساير افراد در جامعه زندگي کنند.
رابطه جنسي امن براي جلوگيري از ابتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز چيست؟
 به هر دونفري که تماس جنسي دارند، توصيه مي‌شود از کاندوم استفاده کنند. افرادي که تمايل دارند با هم جنس خود باشند نيز بايد از کاندوم‌هاي مردانه و زنانه استفاده کنند.
 رابطه جنسي مقعدي باعث نمي‌شود که ويروس اچ‌آي‌وي/ايدز منتقل نشود. حتي گفته مي‌شود که احتمال انتقال از طريق آميزش مقعدي بيشتر از آلت تناسلي است. بنابراين بايد در هرگونه رابطه مقعدي از کاندوم استفاده شود.
 احتمال انتقال ويروس اچ‌آي‌وي/ايدز از طريق رابطه دهاني با آلت تناسلي وجود دارد، ولي کمتر از انواع ديگر روابط جنسي است. به دليل احتمال انتقال ويروس براي رابطه دهاني با آلت تناسلي نيز بايد از کاندوم استفاده شود.
 به هيچ عنوان نمي‌توان از ظاهر کسي متوجه شد که فرد مبتلا است يا خير. بنابراين هر رابطه جنسي با استفاده از کاندوم خطر ابتلا را به اندازه قابل توجهي کاهش مي‌دهد.
نکات مهم و لازم درباره زندگي کردن با افراد مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز چيست؟
بهترين مکاني که بيماران مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز مي‌توانند مورد مراقبت قرار بگيرند، در خانه خود و در ميان افرادي است که آنها را دوست دارند. در سراسر دنيا افراد زيادي با اين بيماري زندگي مي‌کنند و مي‌توانند براي مدت طولاني يک زندگي فعال و پربار داشته باشند.
اگر به عنوان شريک زندگي، خانواده يا دوست با فرد مبتلا به اچ‌اي‌وي/ايدز زندگي مي‌کنيد، نکات زير را در خاطر داشته باشيد:
 به طور مرتب با پزشک فرد مبتلا در ارتباط باشيد تا از آخرين مراحل درمان و مراقبت مورد نياز بيمار مطلع شويد.
 يادتان باشد که ويروس اچ‌آي‌وي از طريق هوا، غذا، آب، قاشق و بشقاب و ليوان، نشيمنگاه توالت، حشرات، حيوانات خانگي و هر چيزي که آغشته به خون، مني، ترشحات واژني يا شير پستان فرد مبتلا نباشد، منتقل نمي‌شود.
 شما از طريق ادرار، مدفوع، استفراغ، آب بيني، بزاق و عرق فرد مبتلا، آلوده به ويروس اچ‌اي‌وي نخواهيد شد مگر آنکه اين موارد به خون بيمار آغشته باشند.
 شما مي‌توانيد به غذا خوردن، لباس پوشيدن و حتي توالت و حمام کردن بيمار کمک کنيد، بدون اينکه خودتان در خطر ابتلا به ويروس قرار بگيريد.
 گرفتن دست، بغل کردن، ماساژ دادن و هرگونه تماس ديگري با فرد مبتلا هيچ خطري براي شما ندارد و حتي براي حمايت عاطفي فرد مبتلا توصيه مي‌شود.
 با توجه به اينکه بيمار مبتلا به به اچ‌اي‌وي/ايدز سيستم ايمني ضعيفي دارد، هميشه يادتان باشد که پيش از تماس با بيمار دستانتان را بشوييد تا باعث انتقال بيماري‌هاي ديگر به او نشويد.
 اگر جايي از بدنتان به خصوص دستانتان زخم يا بريدگي داريد، هنگام تماس با بيمار احتياط‌هاي لازم را انجام دهيد تا خودتان و او را در خطر قرار ندهيد.
 اگر سرماخوردگي يا آنفلوانزا گرفته‌ايد، مدتي از فرد مبتلا به اچ‌اي‌وي/ايدز دور شويد؛ بدن اين بيماران گاهي حتي توان مقابله با يک سرماخوردگي ساده را ندارد.
 تيغ، مسواک، موچين، ناخن‌گير، گوشواره يا هر وسيله ديگري که احتمال آلوده شدن به خون بيمار را دارد، با فرد مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز به طور مشترک استفاده نکنيد.
 لباس‌هاي بيمار را مي‌توانيد همراه با لباس‌هاي خودتان بشوييد، اما اگر نگران آلودگي آنها به خون يا ديگر مايعات بدن بيمار هستيد مي‌توانيد از آب جوش و سفيدکننده استفاده کنيد.
مهمترين رکن اساسي مرتبط با اچ‌آي‌وي، پذيرش جامعه و خانواده است. اين بيماري فقط از راه تماس جنسي، ترزيق و مادر به نوزاد منتقل مي‌شود. فرد مبتلا بايد به درمان و بازگشت به جامعه تشويق شود. بيماران اچ‌آي‌وي/ايدز نياز به ترحم ندارند، نياز به برخورد يکسان دارند و همه افراد جامعه مي‌توانند در کنترل اين بيماري موثر باشند.